آزمون یک وسیلۀ عینی و میزان‌‌شده است که برای اندازه‌گیری نمونه‌ای از حالات و رفتار معین فرد، به کار گرفته می‌شود. ابزار و وسایل اندازه‌گیری و سنجش(به ویژه آزمون‌های گوناگون استخدامی)، باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند. مهم‌ترین ویژگی‌های یک آزمون مناسب و قابل استفاده، عبارتند از:
۱. به اندازۀ کافی پایایی داشته باشد؛ یعنی، نتایج حاصل از اجرای آن در دفعات مختلف، چندان تحت تأثیر عامل شانس و تصادف قرار نگیرد و نمرات حاصل از حداقل دوبار اجرای آن-در مورد یک فرد خاص- نسبتاً ثابت بوده و چندان تغییر‌پذیر نباشد.
۲. اندازه‌های آن هنجاری باشد؛ یعنی، هنجارهای مربوط به آن براساس نمونه‌های مناسب و مربوط و یا براساس آزمایش با افرادی به دست آمده باشد که شبیه به نمونۀ اصلی(یعنی، افرادی که آزمون به آنان داده خواهد شد) باشند.
۳. به اندازۀ کافی اعتبار داشته باشد؛ یعنی، مدارک و شواهد کافی در اختیار باشد که بتوان گفت: آزمون مورد نظر همان ویژگی یا خصوصیتی را اندازه‌گیری می‌کند که برای اندازه‌گیری و سنجش آن تهیه شده است، و در عین حال، بتواند با درجۀ اعتماد معقول، "عمل"، "طرز کار"، یا "رفتار" فرد آزمایش شده را در آینده، پیش‌بینی کند.
قواعد کلی تهیۀ آزمون‌های چندگزینه‌ای
اگر قصد داریم موجباتی را فراهم سازیم که آزمون مورد نظر ما از اعتبار و پایایی کافی برخوردار باشد، لازم است در هنگام تهیۀ آن، قواعدی را رعایت کنیم. نمونه‌ای از این قواعد، در زیر ارائه گردیده است.
۱. برای تهیۀ سؤالات مربوط به یک موضوع، ابتدا باید رئوس مطالب آن معلوم و سپس در هر قسمت، ریزِ مباحث مشخص شود. قدم بعدی، تعیین تعداد سؤالات برای هر یک از این مباحث خواهد بود.
۲. متن سؤال تستی باید با عبارات و کلمات ساده عنوان شود. تجاوز از این اصل فقط در صورتی جایز است که هدف، آزمودن معلومات زبان فارسی افراد مورد آزمایش باشد.
۳. تا حد امکان، باید بخش عمدۀ مطالب در متن سؤال گنجانیده شود تا پاسخ‌های پیشنهادی کوتاه باشند و در وقت، صرفه‌جویی شود.
۴. متن سؤال‌های تستی باید تا حد ممکن خلاصه باشد و مؤلف باید سعی کند حداقل کلمات را به کار گیرد.
۵. سؤال و جواب‌های مربوط به هر رشته باید به گونه‌ای تنظیم شوند که قادر باشند اطلاعات و معلومات آزمایش‌شونده را منحصراً در همان رشته، اندازه‌گیری کنند.
۶. از طرح سوأل‌هایی که در رابطه با پاسخ صحیح آن‌ها بین اندیشمندان اختلاف‌نظر وجود دارد، باید خودداری شود.
۷. متن سؤال باید خالی از هرگونه ابهام در بیان عبارات یا در معنی آن‌ها باشد.
منبع: روان‌شناسی صنعتی و سازمانی تألیف دکتر محمود ساعتچی
